Blauwvingerhandjes spelen in op het? ‘echte’ Blauwvingerverhaal

ZWOLLE - Met 38 koperen handjes hebben de Sassenpoort en kunstenaar Kees Klaassen het echte Blauwvingerverhaal luister bijgezet en ingespeeld op het 500-jarig jubileum van het Beleg van Zwolle. Vrijdag nam burgemeester Peter Snijders bij de Sassenpoort het eerste exemplaar in ontvangst.

(door Gerard Meijeringh)

Waarom staan Zwollenaren bekend als Blauwvingers? Een verhaal dat je vaak hoort, is dat de Zwollenaren blauwe vingers kregen van het geld tellen. In 1682 stort de toren van de Grote of Sint Michaëlskerk in en komen de klokken naar beneden. Zwolle verkoopt het klokkenspel vervolgens aan Kampen, maar doet dat voor een veel te hoge prijs. Daarom besluit Kampen om in de kleinste munteenheid, de koperen duit, te betalen. Van het tellen van al dat roestige koper, zouden de Zwollenaren blauwe vingers hebben gekregen. Het is een smeuïg verhaal, maar volgens Bert Helbers, hoofdpoortwachter van de Sassenpoort, berust het niet op waarheid. “Van koper krijg je echt geen blauwe handen”, zegt hij vrijdag met een lach.

Dan het tweede verhaal, dat samenhangt met meineed en verraad. In de zomer van 1521 breekt Zwolle met Filips van Bourgondië, de bisschop van Utrecht en loopt het over naar Karel van Egmont, de hertog van Gelre. Zwolle komt daartoe, omdat het geen tol mee wil betalen voor het Zwarte Water. Van Egmont belooft een kanaal te graven naar de IJssel, maar komt deze belofte niet na. 

Daarom keert Zwolle drie jaar later terug naar de bisschop van Utrecht en pleegt zo voor de tweede keer meineed richting de landheer. Vervolgens worden Zwollenaren Blauwvingers genoemd. De Hertog van Gelre komt verhaal halen, maar als hij de stad wil binnengaan door de Sassenpoort, laten de poortwachters het valhek naar beneden en zit de hertog gevangen. De hertog wordt vrijgelaten op voorwaarde dat hij Zwolle met rust laat, maar breekt deze belofte. Hij komt terug en belegert de stad; het Beleg van Zwolle. Uiteindelijk weet Zwolle met hulp van Kampen en Deventer het beleg te breken.

De Sassenpoort speelde bij de aanloop naar dit beleg een belangrijke rol. Alle reden om hier vijfhonderd jaar later bij stil te staan. Dat gebeurt met koperen handjes en muntjes, verwijzend naar de twee Blauwvingerverhalen.

De handjes zijn gesmeed door kunstenaar Kees Klaassen en vormen een verwijzing naar de eed die Zwolle had gezworen. Het koper verwijst uiteraard naar het sprookje over de klokken. Ieder handje is een klein kunstwerk, dat symbool staat voor de gebeurtenissen die de opmaat vormden naar het Beleg van Zwolle. Op de beeldjes is een hand te zien met twee vingers omhoog. Een symbool van het afleggen van de eed. 

In totaal maakt Klaassen 38 (verwijzing naar het netnummer van Zwolle) beeldjes, die allemaal een uniek karakter hebben. De beeldjes zijn allemaal genummerd en kosten 125 euro. Het wordt lastig om nu nog een beeldje te verkrijgen. De vraag is enorm groot, maar het aanbod is beperkt. Bij aankoop van een blauwvingerhandje kunnen mensen ook een speciale munt kopen die de Sassenpoort heeft laten smeden. Deze munt kost 60 euro en ook hier zijn 38 van gemaakt. Daarnaast heeft de Sassenpoort nog vijfduizend kleine muntjes laten maken die fungeren als relatiegeschenk. Burgemeester Snijders nam het eerste blauwvingerhandje vrijdag in ontvangst. Met veel interesse had hij het verhaal over meineed tot zich genomen. “Ik ben hier niet blij mee. Zo ken ik Zwolle niet. De verhalen van de centen is veel leuker. Meineed vind ik niet bij een Zwollenaar passen”, aldus Snijders. 

Er ligt nog een plan voor een groter gesmeed kunstwerk van de hand die de eed zweert in het plantsoentje voor de Sassenpoort. Voorlopig lijkt dat nog ver weg, maar Klaassen geeft aan het een eer te vinden als hij dit kunstwerk zou mogen maken.