Presentatie over de wederopbouw: van krot naar maisonnette

ZWOLLE - De Pierik, Dieze-Oost, de Meppelerstraatweg, en deels Holtenbroek, in de jaren na de Tweede Wereldoorlog werden hele wijken uit de grond gestampt. Zwolle groeide, de welvaart nam toe. Over die periode van wederopbouw geven Dick en Coleta Hogenkamp komend weekend twee presentaties aan de hand van foto´s in museum ANNO. “Wij merken altijd dat een foto veel meer vertelt dan alleen het plaatje. Iedereen heeft er zijn eigen herinnering bij.” 

(door Joop de Haan)

Dick en Coleta Hogenkamp zijn bekend van hun boeken over Zwolle, vooral over Assendorp. En van hun presentaties, het echtpaar heeft een collectie van duizenden gedigitaliseerde foto’s van Zwolle. Tijdens hun lezingen laten ze een foto van vroeger zien, naast de foto van de huidige situatie. Dick en Coleta vertellen over het verschil, vaak met een anekdote. “Door corona heeft dat stil gelegen”, zegt Coleta. “Maar we hebben nu alweer vijf presentaties gepland.”

Waarvan dus twee in ‘ANNO, het museum in de maak’ aan de Melkmarkt. “We hebben nu een kleine tentoonstelling over de `Wederopbouw´”, zegt Edwin Burgman, programmeur van ANNO. “Hoe leuk is het dan om een lezing aan de hand van foto’s in het museum te houden. Dick en Coleta weten heel veel van Zwolle en vertellen er een persoonlijk verhaal bij in. Dat werkt heel goed.” Coleta beaamt dat. “Wij merken altijd dat een foto veel meer vertelt dan alleen het plaatje. Iedereen heeft er zijn eigen herinnering bij.”

Voor ANNO hebben Dick en Coleta een nieuwe presentatie gemaakt. “Ik moet zeggen dat het heel veel tijd, energie en werk heeft gekost”, zegt Dick. “We hebben goed gekeken en keuzes gemaakt. Waar hebben we wat van? Is dat ook boeiend genoeg? We gebruiken foto´s de we zelf hebben, maar ook foto’s uit de Collectie Overijssel en andere collecties. We willen een duidelijk tijdsbeeld schetsen, ook met mensen en dingen uit die periode. Dus hebben we foto´s van de Suikermarkt op de Suikerberg, Burgemeester Mooiweer, Mannes Wezenberg, hoelahoepen.”

Thema is dus de wederopbouw, de periode na de Tweede Wereldoorlog. “Soms werden woningen hersteld omdat er in de oorlog bommen waren gevallen, zoals in de Bollebieste. Maar er was ook heel veel verkrotting, en een geweldige woningnood. Er was door de oorlog onvoldoende materiaal, er waren onvoldoende mensen om te gaan werken, er waren onvoldoende centen. In 1959 hadden we nog 685 krotten in Zwolle, dus onbewoonbaar verklaarde woningen. En er waren ook nog een heleboel onverklaarbaar bewoonde woningen, huizen die eigenlijk afgekeurd hadden moeten worden. Inwonen gebeurde ook veel; jonge, getrouwde stellen die bij een van de ouders gingen wonen.”

Na de oorlog komt de ontwikkeling op gang die wederopbouw heet. Dat loopt deels parallel met de sanering van die krotten. “In de oude wijken zoals Dieze, maar vooral ook in de binnenstad, daar had je ook een gigantische verkrotting. Er waren plannen om een grote snelweg door de binnenstad aan te leggen, van de Katerdijk tot de Wilhelminasingel. Op de plek waar die weg zou moeten komen, werd niks meer aan onderhoud gedaan.”

In 1949 worden begonnen met de woningopbouw. “Als eerste de flats aan de Meppelerstraatweg. Daarna wordt rond 1950 begonnen met de bouw op de Pierik, de woningen aan de overkant van de Hortensiastraat, tussen de spoorlijn, de tochtsloot en de al bestaande woningen. En men begon te bouwen in Dieze-Oost, begrensd door de Geert Grootestraat, Hogenkampsweg en Meppelerstraatweg. In 1958 ging de eerste paal de grond in voor Holtenbroek.”

“Er waren ook verschillende vormen van woningbouw. Bijvoorbeeld duplexwoningen, zoals in Berkum in de Campherbeekstraat en de Mimosastraat en Violierenstraat in de Pierik. Dan woonde één gezin boven en één beneden.”

Nieuw zijn ook de maisonnettes. “Bijvoorbeeld in de Geert Grootestraat, flatjes met twee verdiepingen per woning. Ze werden als bouwpakketten aangeleverd, het was systeembouw. De woningen hadden een lavet in plaats van een douche, want dat was goedkoper.”

Met de woningen kwamen ook winkels waar de bewoners hun boodschappen konden doen. “De nieuwe wijken hadden hun eigen winkelcentra, zoals het Fresiaplein, en het Simon van Slingelandtplein. Dat kwam in de plaats van alle kleine winkels die je op elke straathoek had in de Kamperpoort, Assendorp en oud-Dieze.” Voor de fotopresentatie is ervoor gekozen om de periode van de wederopbouw af te laten lopen tot grofweg 1965. “Halverwege de jaren 60 waren die nieuwe wijken klaar, de woningnood was minder nijpend. En de welvaart kwam op gang, dat was ook kenmerkend voor het einde van de wederopbouw.”

Bezoekers mogen zaterdag en zondag zelf ook foto’s meenemen en een verhaal vertellen. Dick: “Mensen komen altijd met persoonlijke verhalen dat maakt het juist leuk. Ze mogen ook foto’s meenemen. We hebben zelf bijvoorbeeld geen foto’s van de Lobeliastraat en Ranonkelstraat in de Pierik en van de Hemerkenstraat en de Van Ummenstraat in Dieze-Oost. Daar willen wij nog wel foto’s van hebben.”

De presentaties zijn op zaterdag 25 en zondag 26 maart om 14.00 uur. Aanmelden kan door een mail te sturen naar info@anno.nl